Het is een thema dat steeds terugkomt, in gesprekken met collega’s en opleiders en in mijn (be)oefening en reflecties: non-dualisme. En ik heb er nog geen boek over gelezen. Wat hoogst ongebruikelijk is voor mij, hoewel ik steeds minder zoek naar antwoorden in boeken sinds ik met paarden werk.
‘Ik vind het meer in de stilte’, zei ik laatst. Maar wat vind ik dan? En is daar taal voor?
‘Met de term non-dualisme of non-dualiteit wordt bedoeld dat de werkelijkheid, die zich als tweevoudig aan ons schijnt voor te doen, in essentie één is (non-duaal)’, aldus Wikipedia.
En op zich klinkt die definitie correct, maar voelen doe ik het dan nog niet. Het nodigt uit tot vragen stellen, discussiëren. Hoe kan goed en fout één zijn? Hoe kan geluk en ongeluk één zijn? Logische vragen, die om een logisch antwoord vragen, uitgelokt door een ‘logische’ definitie. Maar de ervaring is niet gevangen, eerder uitgesloten.
Van Ruud Knaapen kreeg ik de vraag mee ‘wie of wat kijkt er?’ en de aanwijzing de vraag net zo lang te laten zakken totdat er geen antwoord meer is. En het werkt, alleen wat ik dan vind is moeilijk te omschrijven.
En toch, vooruit, een poging:
Ja, er zijn barsten in ons bestaan. Sommige gaan diep, soms zelfs zo diep dat de pijn overweldigend lijkt. En er is een intrinsieke heelheid, een kern die heel is, en blijft, en niet kapot kan. Ik zie het in de ogen van Mats als baby, in een kinderfoto van mezelf. Ik kijk ze aan en ze kijken terug en ik zie iets dat compleet is, ondeelbaar. Iets dat zich niet leent voor een beschrijving, of een oordeel. Iets dat niet anders kan dan zijn.
Non-dualisme is zien dat die kern zich uitstrekt over (of misschien eerder onder) alles; alle wezens, alle vormen, alle elementen. Non-dualisme is kijken naar een paard en de kudde zien. Kijken naar een baby en het leven zien. Kijken naar een grasspriet en jezelf zien. Non-dualisme is het wezenlijke in jezelf zien. En dán de ander aankijken. En herkennen.
Non-dualisme is een abstract en groot woord. Het wekt de suggestie van een theorie, een geloof of overtuiging misschien zelfs, een -isme. De beleving is aardser dan dat. De beleving wordt geleefd door mensen (en dieren) die nog nooit van het woord non-dualisme hebben gehoord.
Misschien werkt voor jullie, wat voor mij werkt: pak een kinderfoto van jezelf, één waarbij je jezelf in de ogen kunt kijken. Kijk naar jezelf en en zie hoe je precies was wat je moest zijn, hoe je niets anders kon zijn dan dat wat je was.
Breid je beeld dan uit naar je klasgenootjes, ook naar hen die je niet mocht.
En dan naar wie jullie nu zijn.
Zie hoe er niets veranderd is.
Plaats jezelf dan in een landschap en zie hoe dat wat je bent, zich uitbreidt naar alle elementen: de bomen, de dieren, de aarde, de lucht, het water.
In wezen is er geen verschil.
En stel jezelf dan de vraag: wie of wat kijkt er?
Vanuit dat perspectief, zijn er geen barsten.
WijsGoed 